Каардынацвйная рада прыняла дэкларацыю па выніках парламенцкіх слуханняў Каардынацыйнай рады аб адказнасці Аляксандра Лукашэнкі за злачынствы
Каардынацвйная рада прыняла дэкларацыю па выніках парламенцкіх слуханняў Каардынацыйнай рады аб адказнасці Аляксандра Лукашэнкі за злачынствы
23 студзеня 2025 года Каардынацыйная рада Беларусі правяла парламенцкія слуханні ў Палацы культуры і навукі ў Варшаве, каб абмеркаваць адказнасць Аляксандра Лукашэнкі за злачынствы, учыненыя падчас яго 30-гадовага кіравання і ўтрымання ўлады. У слуханнях прынялі ўдзел прадстаўнікі ўсіх фракцый Каардынацыйнай рады, якія прадставілі даклады і абмеркавалі механізмы прыцягнення Лукашэнкі да адказнасці праз нацыянальную і міжнародную юрысдыкцыю.
Ініцыятарамі слуханняў выступіла найбуйнейшая фракцыя «Каманда Латушкі і Рух за Свабоду». Падрабязныя даклады абагульнілі злачынствы, учыненыя Лукашэнкам з 1990-х гадоў да сённяшняга дня. Сярод іх разглядаліся неканстытуцыйны захоп улады, акты тэрарызму, дэпартацыя, палітычна матываваныя пераследы і злачынствы супраць чалавечнасці.
Сярод ключавых выступоўцаў:
•Павел Латушка, лідар фракцыі «Каманда Латушкі і Рух за Свабоду».
•Міхаіл Кірылюк, прававы эксперт, адвакат Народнага антыкрызіснага ўпраўлення.
•Аляксандр Ракіцкі, былы супрацоўнік Генеральнай пракуратуры Беларусі.
У ходзе дыскусій былі закрануты важныя пытанні:
•Як можна прыцягнуць Лукашэнку і яго рэжым да адказнасці за гэтыя злачынствы?
•Якія механізмы міжнароднай юрысдыкцыі, у тым ліку Міжнароднага крымінальнага суда (МКС), могуць быць выкарыстаны?
•Якія крокі можна зрабіць для аднаўлення правоў ахвяр і забеспячэння справядлівасці ў Беларусі?
«Здзейсніўшы тэрор супраць “нелаяльнага” насельніцтва, Лукашэнка распаўсюдзіў свае злачынствы далёка за межы Беларусі. Гэтыя злачынствы былі здзейсненыя як мінімум у 30 дзяржавах-удзельніцах Рымскага статута. Яны ўключаюць злачынствы супраць чалавечнасці ў форме дэпартацыі і палітычна матываваных пераследаў. Перш за ўсё, мы павінны засяродзіцца на існых механізмах для забеспячэння справядлівасці. Скажу адназначна: існуюць толькі два механізмы — расследаванне гэтых злачынстваў у межах нацыянальных судовых сістэм паводле прынцыпу ўніверсальнай юрысдыкцыі і расследаванне ў межах працэдур МКС. Але важна адзначыць, што гэты механізм выключае магчымасць прыцягнення да адказнасці асоб з асабістым імунітэтам. Нравіцца гэта ці не, але Лукашэнка карыстаецца гэтым прывілеем. Таму механізм МКС з’яўляецца нашым абсалютным прыярытэтам», — падкрэсліў Павел Латушка.
Ён адзначыў, што паводле прэцэдэнту сітуацыі М’янма-Бангладэш, калі адна з краін не з’яўляецца ўдзельніцай Рымскага статута, МКС прызнаў, што мае юрысдыкцыю над злачынствамі, калі хаця б адзін элемент злачынства адбыўся на тэрыторыі дзяржавы-ўдзельніцы. Народнае антыкрызіснае ўпраўленне сабрала пераканаўчыя доказы таго, што злачынствы Лукашэнкі ў выглядзе дэпартацыі і палітычна матываванага пераследу, як злачынствы супраць чалавечнасці, падпадаюць пад юрысдыкцыю МКС.
Дэкларацыя
Слуханні завяршыліся абвяшчэннем дэкларацыі Каардынацыйнай рады як прадстаўнічага органа беларускіх дэмакратычных сіл у выгнанні. У дэкларацыі заклікаецца:
•Падтрымаць зварот Літвы ў МКС адносна злачынстваў супраць чалавечнасці, учыненых Лукашэнкам.
•Выкарыстоўваць механізмы міжнароднага правасуддзя, у тым ліку МКС, для расследавання гэтых злачынстваў.
•Адхіліць любыя спробы рэжыму Лукашэнкі правесці нелегітымныя выбары як палітычны фарс.
Асноўныя пасылы
Мэтай слуханняў было афіцыйна і адназначна зафіксаваць, што Лукашэнка — злачынца, і даслаць выразны сігнал як беларускаму народу, так і міжнароднай супольнасці. «Гэтую старонку гісторыі нельга перагарнуць. Лукашэнка не зможа легітымавацца праз так званыя выбары, якія ён правёў як палітычны спектакль 26 студзеня», — адзначыла Анжаліка Мельнікава, спікер Каардынацыйнай рады.
Каардынацыйная рада таксама імкнецца ўзмацніць разуменне ў Беларусі і ва ўсім свеце, што рэжым Лукашэнкі ўяўляе пагрозу міжнароднаму парадку і павінен быць прыцягнуты да адказнасці за свае злачынствы.
Наступныя крокі
Прынятая дэкларацыя будзе накіраваная ў парламенты дэмакратычных краін і міжнародныя арганізацыі з заклікам падтрымаць правасуддзе і адказнасць.
На мерапрыемстве прысутнічалі ганаровыя госці, у тым ліку Гжэгаж Схетына, старшыня Камісіі па міжнародных справах Сейма Польшчы і старшыня парламенцкай групы «За дэмакратычную Беларусь», а таксама Роберт Тышкевіч, дарадца па ўсходняй палітыцы маршалка Сената Польшчы. Варта адзначыць, што Сенат Польшчы стаў першым нацыянальным парламентам, які прызнаў Каардынацыйную раду парламентам у выгнанні. У сваёй рэзалюцыі аб фальшывых выбарах у Беларусі Сенат пацвердзіў гатоўнасць супрацоўнічаць з Каардынацыйнай радай як прадстаўнічым органам дэмакратычнага грамадства Беларусі.
Каардынацыйная рада прызнана не толькі нацыянальнымі парламентамі, але і міжнароднымі міжпарламенцкімі арганізацыямі, такімі як Парламенцкая асамблея Рады Еўропы (ПАРЭ). З 27 па 31 студзеня дэлегацыя Каардынацыйнай рады ў складзе шасці чалавек прымае ўдзел у працы камітэтаў ПАРЭ.
«Гэта гістарычны момант — упершыню ў гісторыі беларуская дэлегацыя прадстаўленая ў ПАРЭ. Іранічна, што, нягледзячы на шматгадовыя спробы Лукашэнкі атрымаць доступ да гэтай пляцоўкі, яго дыктатура не мае месца ў Парламенцкай асамблеі Рады Еўропы. Цывілізаваны свет цяпер узаемадзейнічае з дэмакратычным парламентам Беларусі, а не з яе дыктатарам», — падкрэсліла Анжаліка Мельнікава.
Парламенцкія слуханні трансляваліся ў жывым эфіры і даступныя для прагляду па спасылцы:
https://www.youtube.com/channel/UCk_eAy3XuzgLDUJj0X0B2xQ
Каардынацыйная рада выказвае ўдзячнасць Сенату Польшчы і Варшаўскай мэрыі, а таксама міжнародным партнёрам за дапамогу ў арганізацыі слуханняў і пацвярджае сваю прыхільнасць дасягненню справядлівасці для Беларусі.