26 жніўня Следчы камітэт адмовіў ва ўзбуджэнні крымінальнай справы па фактах жорсткасці праваахоўнікаў падчас затрымання на мірных акцыях і ў месцах пазбаўлення волі. Каардынацыйная рада дае прававую ацэнку такой рэакцыі СК.

Сваёй заявай СК прадставіў афіцыйную пазіцыю па больш чым тысячы зваротаў грамадзянаў па фактах нзаконнага, неабгрунтаванага і адвольнага ўжывання праваахоўнікамі зброі, фізічнай сілы і шматлікага арсенала спецсродкаў паражальнага дзеяння. Дадзеныя пісьмовыя звароты грамадзянаў падмацоўваліся фактамі, зафіксаванымі  аўдыя-, відэздымкай, задакументаванымі і запратакаліраваннымі службовымі асобамі кампетэнтных дзяржаўных органаў (у т. л. падчас медыцынскага агляду і судова-медыцынскіх экспертных даследаванняў), куды пацярпелыя звярнуліся дзеля аднаўлення законнасці і абароны сваіх правоў.

Аднак, нягледзячы на ўстаноўленыя відавочныя азнакі супрацьпраўнага, а часта і злачыннага характару дзеянняў праваахоўнікаў у азначаны перыяд часу і зафіксаваны ў пэўных месцах і акалічнасцях, Следчы камітэт адмовіўся ўзбудзіць крымінальную справу, паказаўшы, што «…абраныя супрацоўнікамі праваахоўных органаў сродкі і спосабы былі сувымерныя, ужываліся з намерам прычынення найменшай шкоды ў тым становішчы, што складвалася», і на гэтай падставе адмовіў ва ўзбуджэнні крымінальнай справы.

Што пра гэта кажа закон? 

Артыкул 4 Закона Рэспублікі Беларусь «Пра Следчы камітэт» дакладна вызначае, што асноўнымі задачамі дадзенага дзяржаўнага органа з’яўляюцца ўсебаковае, поўнае, аб’ектыўнае і аператыўнае расследаванне злачынстваў у адпаведнасці з падследнасцю, пастаўленай крымінальна-працэсуальным заканадаўствам; абарона правоў і законных інтарэсаў грамадзянаў, арганізацый, абарона дзяржаўных і грамадскіх інтарэсаў, выкананне законнасці пры праверцы заяў і паведамленняў пра злачынствы, узбуджэнне крымінальных спраў, вытворчасць папярэдняга следства; выяўленне парушэнняў закона, прычын і ўмоў, якія спрыяюць здзяйсненню злачынстваў, прыняцце мер па іх знішчэнні.

У сваю чаргу, нормы КПК Рэспублікі Беларусь абавязваюць Следчы камітэт як орган крымінальнага пераследу пры выяўленні прыкмет злачынства, неадкладна ўзбудзіць крымінальную справу і правесці ўсебаковае, поўнае і аб’ектыўнае расследаванне.

Але Следчы камітэт, насуперак выяўным фактам незаконнасці з боку тых, хто гэты закон абавязаны абараняць, цалкам самаўхіліўся ад рэагавання на дадзеныя факты, выставіўшы ў якасці аргументаў доказы, што не вытрымлівалі ніякай крытыкі,  пра «сувымернасць» ужытага праваахоўнікамі гвалту і пра наяўнасць у іх у разгляданы момант часу законных падстаў на яго ўжыванне.

Увесь свет абляцелі відэакадры ўжывання сілавікамі зброі і спецсродкаў у дачыненні людзей, якія пратэстуюць супраць вынікаў прэзідэнцкіх выбараў.

Разам з тым, нормы артыкула 29 Закона Рэспублікі Беларусь «Пра органы ўнутраных спраў» і артыкулы 21 Закона Рэспублікі Беларусь «Пра ўнутраныя войскі» забараняюць ужываць ці выкарыстоўваць зброю пры значнай скупнасці людзей, калі ад гэтага могуць пацярпець чужыя асобы. Пра якую «сувымернасць» можна ўвогуле сцвярджаць, калі гаворка ідзе пра ацэнку свядома незаконных дзеянняў?

Больш за тое, гэтыя ж артыкулы памянёных законаў  усталёўваюць выразны і вычэрпны пералік падстаў ужывання зброі (то бок выпадкаў ці сітуацый, што даюць права на законнае яго ўжыванне). 

На падставе гэтых артыкулаў зброя ўжываецца выключна ў дачыненні пэўнай асобы:

  • які здзяйсняе напад на супрацоўніка органаў унутраных спраў і (ці) іншага грамадзяніна, калі іх жыццё ці здароўе трапляюць у небяспеку;
  • які здзяйсняе напад у складзе групы ці напад, спалучанае з ужываннем зброі або выбухаў, падпалаў і іншых агульнанебяспечных спосабаў, выкарыстаннем транспартных сродкаў, машын ці механізмаў, на жылыя памяшканні ці іншыя законныя валоданні грамадзянаў, памяшканні, іншыя аб’екты арганізацый, вайсковы ці службовы нарад органаў унутраных спраў, на асоб ці аб’екты, што ахоўваюцца органамі ўнутраных спраў;
  • які здзяйсняе напад на супрацоўніка органаў унутраных спраў і (ці) іншага грамадзяніна, калі іх жыццё ці здароўе трапляюць у небяспеку;
  • які здзяйсняе напад у складзе групы ці напад, спалучанае з ужываннем зброі або выбухаў, падпалаў і іншых агульнанебяспечных спосабаў, выкарыстаннем транспартных сродкаў, машын ці механізмаў, на жылыя памяшканні ці іншыя законныя валоданні грамадзянаў, памяшканні, іншыя аб’екты арганізацый, вайсковы ці службовы нарад органаў унутраных спраў, на асоб ці аб’екты, што ахоўваюцца органамі ўнутраных спраў;
  • які здзяйсняе дзеянне, непасрэдна скіраванае на гвалтоўнае завалоданне змешчанай у супрацоўніка органаў унутраных спраў зброяй, боепрыпасамі да яе, баявой і спецыяльнай тэхнікай ці спецыяльнымі сродкамі.

Дадзены Закон прадугледжвае строга персаніфікаваны парадак ужывання зброі, але цалкам выключае магчымасць яе ўжывання ў дачыненні няпэўнага кола людзей. Іншымі словамі, Закон забараняе расстрэльваць групы людзей.

Аналізуючы становішча 9-12 жніўня, не складана прыйсці да высновы, што ніводная з норм Закона пры ўжыванні баявой зброі, што страляе гумовымі кулямі, не была выканана.

Таксама загінулы Аляксандр Тарайкоўскі не з’яўляўся на момант свайго забойства асобай, у дачыненні якой магла быць ужытая зброя ў сітуацыі, што паўстала на паказаны момант.

Абсалютна аналагічная сітуацыя і ў дачыненні спецыяльных сродкаў, у тым ліку піратэхнічнага дзеяння, ужыванне якіх пацягнула прычыненне людзям пакалечанняў рознай ступені цяжару, у тым ліку калецтваў.

Артыкулы 26 і 28 памянёнага Закона «Пра органы ўнутраных спраў» устаноўліваюць абавязак супрацоўнікаў ажыццяўляць ужыванне  спецсродкаў з выкананнем патрабавння прычынення найменшай шкоды жыццю, здароўю, гонару і годнасці грамадзянаў, маёмасці грамадзянаў і арганізацый, дзяржаўнай маёмасці, і з умовай прыняцця мер па неадкладным аказанні пацярпелым медыцынскай і іншай патрэбнай дапамозе.

На справе ж мы ўбачылі, як поўны арсенал спецсродкаў паражальнага дзеяння быў бяздумна і адвольна ўжыты ў дачыненні мірных грамадзянаў, якія не аказвалі ніякага супраціву,  ва ўмовах масавай іх сукупнасці на абмежаванай тэрыторыі

Асобнага згадвання заслугоўваюць задакументаваныя факты ажыццяўлення праваахоўнікамі ў месцах затрымання людзей і часовага іх утрымання таго, што апісваецца ў крымінальным законе як «любыя дзеянні, якімі якой-небудзь асобе наўмысна прычыняюцца моцны боль, фізічная ці псіхічная пакута з мэтай прымусу дадзенай асобы або трэцяй асобы да дзеянняў, якія супярэчаць іх волі, у тым ліку каб атрымаць ад іх звесткі ці прызнанні, а таксама з мэтай кары або ў іншых мэтах або па кожнай прычыне, заснаванай на дыскрымінацыі кожнага характару, калі такі боль ці пакута прычыняюцца дзяржаўнай службовай асобай, што выступае у афіцыйнай ролі, з выкарыстаннем сваіх службовых паўнамоцтваў, ці па яго падбухторванні, ці з яго ведама ці маўклівай згоды….» – то бок катаванні, за якія, паводле артыкула 128 КК Рэспублікі Беларусь, ідзе пакаранне аж да смяротнай кары ці пажыццёвага зняволення, і на якія тэрмін даўнасці іх здзяйснення не распаўсюджваецца.

Аднак Следчы камітэт і пра гэтыя факты сарамліва змоўчаў.

Што кажа Закон пра такія дзеянні і развязкі кіраўніцтва і супрацоўнікаў Следчага камітэта?

Найперш,  у дзеяннях кіраўнікоў і службовых асоб Следчага камітэта (перадусім – следчых), за непрыняцце мер па расследаванні злачынстваў, звязаных з ужываннем праваахоўнікамі гвалту і катаванняў у дачыненні грамадзянаў Беларусі, устанаўленню праўды і прыцягненню вінаватых да адказнасці,  угледжваюцца признанаки злачынствы, прадуглежданыя часткай трэцяга артыкула 425 КК Рэспублікі Беларусь (бяздзейнасць службовай асобы, які займае адказнае становішча), якое з’яўляецца цяжкім і прадугледжвае адказнасць да сямі гадоў пазбаўлення волі.

А ў сукупнасці ўсіх акалічнасцяў і ў становішчы, у якой кіраўнікамі Следчага камітэта даваліся ўказанні не ўзбуджаць крымінальных спраў па апісаных фактах, а следчымі прымаліся пэўныя працэсуальныя рашэнні пра адмову ва ўзбуджэнні крымінальных спраў, такія дзеянні могуць быць кваліфікаваныя як саўдзельніцтва ў захопе і ўтрыманні ўлады неканстытуцыйным шляхам, якія пацягнулі гібель людзей або спалучаныя з забойствам  (ч.6 артыкула 16, частка 3  артыкулы 357  КК Рэспублікі Беларусь), якое прадугледжвае пакаранне да дваццаці пяці гадоў пазбаўлення волі, або пажыццёвае зняволенне, або смяротную кару.

Яшчэ навіны

Падзяліцца